Felix Hausdorff

Hiel Felix Hausdorff.

Hiel Felix Hausdorff (1868 novul 8 - 1942 yanul 26) äbinom matematan Deutänik, kel palecedom balan fünanas fomava (topology) nulädik, e kel äkeblünom mödikosi konletateore, konletateore bepenamik, mafamateore, sekätateore, e diletame sekätik.

Lifajenäd

El Hausdorff ästudom lä Niver di Leipzig, kö ädagetom doki oka ün 1891. Ätidom matemati in Leipzig jü 1910, ven ävedom profäsoran matemata lä Niver di Bonn. Äbinom profäsoran lä Niver di Greifswald de 1913 jü 1921. Poso ägegolom lü Bonn. Ven Netasogädim ägeton nämädi in Deutän, el Hausdorff, kel äbinom yudan, äkredom, das as profäsoran stümik no pöpöjutom. Matemat nedabinotik oma ye pälecedon as „yudik“, negebovik, e „ta-Deutänik“; sekü atos, ün 1935 äperom profäsori oka. To no plu äkanom pübön in Deutän, el Hausdorff älaibinom matematavestigan dunöfik, äpübölo in gased Polänik: Fundamenta Mathematicae. Pos el Kristallnacht ün 1938, du pöjutam yudanas ai ägretikumon, el Hausdorff ai äsoelikom. Fino ün 1942, ven no plu äkanom vitön ad pasedön lü zänädaleseatöp, el Hausdorff äduinom oksaseni, kobü jimatan e lüsör omiks, tü yanul 26.

Vobotem

El Hausdorff äbinom balan, kel ämobom valemükami Hüpoteta ela Continuum hiela Cantor; Hüpotet ela Aleph omik, kel äpubon in yeged omik yela 1908: Grundzüge einer Theorie der geordneten Mengen, leigäton ko ut, kel nu panemon „Hüpotet pevalemüköl ela Continuum“.

Ün 1909, du ästudom mödotis dilo peleodükölis sökodas jenöfik, ästetom utosi, kelos nu sevädon as Prinsip Gretikünöfa hiela Hausdorff; äbinom i balan, kel ägebom prinsipi gretikünöfa pö lalgebrad.

In vödem klatädik oma yela 1914, Grundzüge der Mengenlehre, ämiedetom ed ästudom mödotis dilo peleodükölis nedabinoto; ägebölo Välaxiomi, äblöfom, das mödot dilo peleodüköl anik labon donamödoti gretikünöfik lienöfiko peleodüköli. In buk ot, äxiomükom suemodi fomavik niläda, ed änüdugom spadis, kels nu panemons spads hiela Hausdorff.

Ün 1914, ägebölo Välaxiomi, ägivom säbinädükami 2-sfera as balam nen binets komunik mödotas fol: A, B, C e Q, kö Q binon numovik e mödots A, B, C e B$\cup$C binons rezipiko otmafamiks. Atos poso ägivom spireti säbinädükama letaöfik sfera in 3-spad, fa hiels Banach e Tarski.

Änüdugom suemodis anu mafam hiela Hausdorff e mafot hiela Hausdorff panemölis, kels efrutons fraktalateore. Pö diletam matematik, ätuvedom utosi, kelos anu panemon „timülasäkäd hiela Hausdorff“.

El Hausdorff äpübom i vobotis filosopik e literatavikis, ägebölo länemi: „Paul Mongré“.

Pübots veütik

• Grundzüge der Mengenlehre (Stabs mödotateora).

Logolös i

• formül hielas Baker-Campbell-Hausdorff
• kobiomuf hielas Gromov-Hausdorff
• letaöf hiela Hausdorff

Yüms plödik

In Linglänapük:

• El Felix Hausdorff lä bevüresodatopäd: Mathematics Genealogy Project.
• Lifajenäd ela Hausdorff, fa els J. J. O'Connor ed E. F. Robertson, se bevüresodatopäd: MacTutor.

In Deutänapük:

• Lomapad ela Hausdorff Edition.
• Hausdorff Findbuch.