Kadäm Bevünetik Volapüka: Difference between revisions
No edit summary |
|||
Lien 211: | Lien 211: | ||
<nowiki>*****</nowiki>As men mükik no ivilom dasumön cali, ab ädunom so pos begs lunüpik datuvala. Ye ‘Colling’ no pädasevom as kadäman fa kadäm dilekü ‘Kerckhoffs’ (nun datuvala de 1888, 3ul, 12) |
<nowiki>*****</nowiki>As men mükik no ivilom dasumön cali, ab ädunom so pos begs lunüpik datuvala. Ye ‘Colling’ no pädasevom as kadäman fa kadäm dilekü ‘Kerckhoffs’ (nun datuvala de 1888, 3ul, 12) |
||
Ma rajan ko datuval dilekan äkoedom jenön daväli |
Ma rajan ko datuval dilekan äkoedom jenön daväli kadämalas nog mälas jüi novul ela 1887 (kadäm ömuton primön vobi oka sis yanul yela 1888id). Ämäniotölo gitodis patik fa kongred di ‘München’ ome pigevölis, i ‘Kerckhoffs’ äcalodom kadämalis nog telis pro Fransän. Limans mödikün nulikas at (pla el Guigues Hippolyte) neföro pädasevoms fa datuval. Ekö! lised tefik. |
||
Ün 1889 äjenon in Paris [[Volapükakongred]] bevünetik kilid, dü kel pälonons statuds nulik pro Kadäm, ma kels zeils Kadäma äbinons lölöfükam, gudükumam e menodam gramata e vödastoka Volapüka. Ya bü 1889 ye äsplodon konflit vü els Schleyer e Kerckhoffs, ibä balidan äsuemom zeilis at as beg pro liegükam mögiküno mödik gramata e vödastoka, du telidan ädesinom ad revidön Volapüki lüodü balugükam e plagükam. El Kerckhoffs äplöpom ad moükön gitäti ela Schleyer ad refudön mobis nulik in Kadäm. El Schleyer neai äbaicedob ko miedükam at lautanagitätas okik, e, ven el Kerckhoffs ämobom Kadäme revid staböfik Volapüka, el Schleyer äsäcälom Kadämi lölik. |
Ün 1889 äjenon in Paris [[Volapükakongred]] bevünetik kilid, dü kel pälonons statuds nulik pro Kadäm, ma kels zeils Kadäma äbinons lölöfükam, gudükumam e menodam gramata e vödastoka Volapüka. Ya bü 1889 ye äsplodon konflit vü els Schleyer e Kerckhoffs, ibä balidan äsuemom zeilis at as beg pro liegükam mögiküno mödik gramata e vödastoka, du telidan ädesinom ad revidön Volapüki lüodü balugükam e plagükam. El Kerckhoffs äplöpom ad moükön gitäti ela Schleyer ad refudön mobis nulik in Kadäm. El Schleyer neai äbaicedob ko miedükam at lautanagitätas okik, e, ven el Kerckhoffs ämobom Kadäme revid staböfik Volapüka, el Schleyer äsäcälom Kadämi lölik. |
Fomam dätü 10:23, 2021 prilul 25id
Kadäm Bevünetik Volapüka, u balugiko kadäm Volapüka (rigiko: kadem volapüka), päfünon ün gustul yela 1887, dü Volapükakongred telid tö München, zeilü dakip e menod Volapüka. Kadäm Volapüka pädönulifükon e pävotastidon telna pos dead ela ‘Schleyer’, sevabo ün yels: 1935 e 2007.
Kadäm yela: 1887
Hiel Schleyer ämäniotom zesüdi ela ‘Völkersprachakademie’ (kadäm pükik bevünetik), kel ömuton kontrolön e pakön lotografi balik menefa, medü “Siunahap” (gased ettimik okik) ya ün mäzul yela 1878id pö notükam volalafaba okik. Pos daved Volapüka tikamagot at äjinon volfön in tikäl ela Schleyer (samo ün 1886, in yeged dö dinits Volapükanefa (pübot nümü 766 se gased setulik) äpenom dö kadämans ü “kademels” balmil foltum fütüriks, äsi dö senätans ü “senatels” tums). Ün yunul ela 1887 medü “Volapükabled” okik änotükom nomemi büfik kadäma, kel öbinädon me 1-ido) cifal, 2-ido) “pladal” (pladulan) cifala (cal at sümon ad vicifal nutimik), 3-ido) “senatels” (senätans) 100, 4-ido) “kademels” (poso “kademans”, nu “kadämans”) anik (balan pro mens balion neta alik). Cals “kademala” (“kadäman”, balan pro mens degbalion neta seimik ü pro degans kadämanas) e “kademana” (kadäman spodöl) pälonöfükons latikumo, sevabo dü kongred di ‘München’.
Kadäm calöfiko pistidon tü 1887, gustul, 7 (u 9 ma nüns dilekanas nogana at), pö seadod Volapükakongreda valemik telid in ‘München’. Ma desins ela Schleyer, kadäm ädiseinon ad yufön omi pö Volapükadaglof pianik. Kongred iklülükon desiri mödikanas ad votükön vemo Volapüki, klu ‘Schleyer’ äproibom kadäme ad votükön nomis Volapüka nen zep okik. Ye plago dilekan fütürik kadäma äjinom nedemön flagoti at datuvala (soäsä änedemom dabini cala löpik senätana). Ün tobul ela 1887 medü “Volapükabled” okik datuval änunom, das kadämals fa om pinemöls, büä ögetoms diplomi kadämala, ümutoms getön diplomi profäsorana ma noms kösömik. Ye mödikans äjinons nedemön vödis at, ed äcedons, das pö kongred di ‘München’ kadäm lölik pifomon nen stipots zuik alseimik miedüköl.
Primo kadäm äbinon komitetanef pladätemik, kel äbinädon me cif: cifal it (el Schleyer), e dilekan: hiel Auguste Kerckhoffs: Volapükan gretik Fransänik. Jäfüdans 17 (ma nüns dilekanas) se läns 12 pävälons (u päcälodons fa cifal) kademals (kadämals, sevabo kadämans löpik), e pälonon väl kademelas (kadämanas komunik) e kademanas (kadämanas spodöl). El Schleyer äbaivögom ko el Kerckhoffs, das noganükam in ‘München’ pizepöl pölecedon as büfik, e das dö laidulükam (u votükam) binoda kadäma ösludoy dü kongred bevünetik ösököl (kel öjenon in ‘Paris’ ün 1889). Zuo el Kerckhoffs ägetom de Schleyer däli ad läükön lü num kadämalas 17 nog pösodis votik 7 (ma nüns dilekanas) fa ok pövälölis. Jäfidot kadäma äbinon sirkülapenäd dilekana (Zülags), e läo i gased, keli äpübom el Kerckhoffs it: Le Volapük.
Ekö! lised kadämalas balid.
Nüm* | Nüm** | Län | Nem | Zif (lödöp) | Dät cäla | Dät säcäla* | Tituls löpik votik |
---|---|---|---|---|---|---|---|
— | — | — | Johann Martin Schleyer as datuval | — | — | — | — |
1 | 9 | pro Fransän | Prof. Dr. Kerckhoffs August (Auguste) | Paris | 1887, 8ul, 7 | 1892, 8ul, 9 | Vpaprof. (1887, 7ul) |
2 | 16 | pro Portugän | Prof. da Silva Teixeira José | Porto | 1887, 8ul, 7 | 1892, 3ul, 1 | — |
3 | 8 | pro Spanyän | Dr. Iparraguirre Francisco Fernandez | Guadalajara | 1887, 8ul, 7 | †1889, 5ul, 7 | Vpaprof. (1887, 8ul) |
4 | 4 | pro Litaliyän | Ferretti Angelo | Reggio-Emilia | 1887, 8ul, 7*** | 1892, 3ul, 1 | Vpaprof. (1889, 3ul) |
5a | 3 | pro Linglän | Dornbusch Karl | London | 1887, 8ul, 7 | †1888, 10ul, 24 | Vpaprof. (1888, 2ul) |
5b | 7 | pro Linglän | Holden Josef (Joseph) | Preston | 1887, 8ul, 7 | 1890, 12ul, 14 | — |
6 | 18 | pro Nedän | Dr. Winkler T. C. | Haarlem | 1887, 8ul, 7 | 1893, 6ul, 6 | Vpaprof. (1889, 1ul) |
7 | 11 | pro Svedän | Nilson August | Gefle | 1887, 8ul, 7**** | — | Vpitidal (1888, 6ul) |
8 | 13 | pro Rusän | Rosenberger Woldemar | St. Petersburg | 1887, 8ul, 7 | — | Vpaprof. (1887, 6ul) |
9 | 2 | pro Süriyän | Bernhaupt Josef | Beirut | 1887, 8ul, 7 | 1888, 6ul [ma Vpabled; säcäl as klem votükama Vpa ta vil ela Schleyer]. 1890, 12ul, 14 [ma dilekan] | Vpaprof. (1887, 6ul) |
10 | 17 | pro Tats pebalöl Lamerikäna | Colonel Sprague Charles E. | New York | 1887, 8ul, 7 | 1896, 8ul, 31 | Vpaprof. (1888, 2ul) |
11a | 12 | pro Lösterän | Dr. Obhlidal Moritz | Wien | 1887, 8ul, 7 | 1891, 4ul | Vpaprof. (1887, 6ul) |
11b | 14 | pro Lösterän | Prof. Dr. von Rylski Alfons | Wien | 1887, 8ul, 7 | 1891, 4ul | — |
12 | 1 | pro Macarän | Banfi Georg | Budapest | 1887, 8ul, 7 | 1889, 5ul | Vpitidal (1889, 5ul); Vpaprof. (1890, 1ul) |
13a | 6 | in Deutän pro Badän | Herold Richard (Rudolf) | München
(poso Konstanz) |
1887, 8ul, 7 | 1889, 4ul | Vpaprof. (1887, 10ul) |
13b | 10 | in Deutän pro Vürtän | Kniele Rupert | Allmendigen | 1887, 8ul, 7 | 1890, 7ul, 20 | Vpaprof. (1887, 6ul) |
13c | 15 | in Deutän pro Lofüda-Bayän | Prof. Schnepper Heinrich | München | 1887, 8ul, 7 | 1889, 5ul | Vpaprof. (1887, 6ul) |
13d | — | in Deutän pro Palzän | Colling Anton | Ludwigshafen | 1887, 8ul, 7***** | — | Vpaprof. (1887, 6ul) |
13e | 5 | in Deutän pro Jlesän | Fieweger J. | Breslau (Wrocław, Polän) | 1887, 8ul, 7 | 1889, 3ul, 10 | Vpaprof. (1887, 6ul) |
*ma nuns ela Schleyer
**ma liseds fa dilekans
***Egetom diplomi 18id de el Schleyer ün 1889, 4ul
****No elasumom cali demü vobods tu mödiks (nun de 1887, 11ul)
*****As men mükik no ivilom dasumön cali, ab ädunom so pos begs lunüpik datuvala. Ye ‘Colling’ no pädasevom as kadäman fa kadäm dilekü ‘Kerckhoffs’ (nun datuvala de 1888, 3ul, 12)
Ma rajan ko datuval dilekan äkoedom jenön daväli kadämalas nog mälas jüi novul ela 1887 (kadäm ömuton primön vobi oka sis yanul yela 1888id). Ämäniotölo gitodis patik fa kongred di ‘München’ ome pigevölis, i ‘Kerckhoffs’ äcalodom kadämalis nog telis pro Fransän. Limans mödikün nulikas at (pla el Guigues Hippolyte) neföro pädasevoms fa datuval. Ekö! lised tefik.
Ün 1889 äjenon in Paris Volapükakongred bevünetik kilid, dü kel pälonons statuds nulik pro Kadäm, ma kels zeils Kadäma äbinons lölöfükam, gudükumam e menodam gramata e vödastoka Volapüka. Ya bü 1889 ye äsplodon konflit vü els Schleyer e Kerckhoffs, ibä balidan äsuemom zeilis at as beg pro liegükam mögiküno mödik gramata e vödastoka, du telidan ädesinom ad revidön Volapüki lüodü balugükam e plagükam. El Kerckhoffs äplöpom ad moükön gitäti ela Schleyer ad refudön mobis nulik in Kadäm. El Schleyer neai äbaicedob ko miedükam at lautanagitätas okik, e, ven el Kerckhoffs ämobom Kadäme revid staböfik Volapüka, el Schleyer äsäcälom Kadämi lölik.
Kadäm yela: 1890
Ün 1890, el Schleyer ävälom Kadämi nulik Volapüka vü mens lölöfiko fiediks lü tikamagots okik. Kadäm at äblebon ye ti nedunöfik, e, ma nüns nemödik dö on in jäfidot veütikün Volapüka, Volapükabled lezenodik (Volapükagased zänodik), te älobülon sludis ela Schleyer. Kadäm nulik at änepubon nenseko ya ün 1893.
Kadäm säslopik
Dugamü hiel Waldemar Rosenberger, sis 1892, Kadäm pisäcälöl äprimon ad vobön pro el Idiom Neutral (Pük Neudik), ävotükon nemi okik ad Akademi Internasional de Lingu Universal (Kadäm Bevünetik Püka Valemik), e, cifamü hiel Giuseppe Peano, äprimon ad stütön eli Latino sine flexione (latin nen defomam) e dönu ävotükon nemi okik, ün naed at ad Academia pro Interlingua (Kadäm pro el Interlingua).