Kadäm Bevünetik Volapüka
Kadäm Bevünetik Volapüka, u balugiko kadäm Volapüka (rigiko: kadem volapüka), päfünon ün gustul yela 1887, dü Volapükakongred telid tö München, zeilü dakip e menod Volapüka. Kadäm Volapüka pädönulifükon e pävotastidon telna pos dead ela ‘Schleyer’, sevabo ün yels: 1935 e 2007.
Kadäm yela: 1887
[redakön • redakön fonäti]
Hiel Schleyer ämäniotom zesüdi ela ‘Völkersprachakademie’ (kadäm pükik bevünetik), kel ömuton kontrolön e pakön lotografi balik menefa, medü “Siunahap” (gased ettimik okik) ya ün mäzul yela 1878id pö notükam volalafaba okik. Pos daved Volapüka tikamagot at äjinon volfön in tikäl ela Schleyer (samo ün 1886, in yeged dö dinits Volapükanefa (pübot nümü 766 se gased setulik) äpenom dö kadämans ü “kademels” balmil foltum fütüriks, äsi dö senätans ü “senatels” tums). Ün yunul ela 1887 medü “Volapükabled” okik änotükom nomemi büfik kadäma, kel öbinädon me 1-ido) cifal, 2-ido) “pladal” (pladulan) cifala (cal at sümon ad vicifal nutimik), 3-ido) “senatels” (senätans) 100, 4-ido) “kademels” (poso “kademans”, nu “kadämans”) anik (balan pro mens balion neta alik). Cals “kademala” (“kadämal”, balan pro mens degbalion neta seimik ü pro degans kadämanas) e “kademana” (kadäman spodöl) pälonöfükons latikumo, sevabo dü kongred di ‘München’.
Kadäm calöfiko pistidon tü 1887, gustul, 9, pö seadod Volapükakongreda valemik telid in ‘München’. Ma desins ela Schleyer, kadäm ädiseinon ad yufön omi pö Volapükadaglof pianik. Kongred iklülükon desiri mödikanas ad votükön vemo Volapüki, klu ‘Schleyer’ äproibom kadäme ad votükön nomis Volapüka nen zep okik. Ye plago dilekan fütürik kadäma äjinom nedemön flagoti at datuvala (soäsä änedemom dabini cala löpik senätana). Ün tobul ela 1887 medü “Volapükabled” okik datuval änunom, das kadämals fa om pinemöls, büä ögetoms diplomi kadämala, ümutoms getön diplomi profäsorana ma noms kösömik. Ye mödikans äjinons nedemön vödis at, ed äcedons, das pö kongred di ‘München’ kadäm lölik pifomon-la nen stipots zuik alseimik miedüköl.
Primo kadäm äbinon komitetanef pladätemik, kel äbinädon me cif: cifal it (el Schleyer), e dilekan: hiel Auguste Kerckhoffs: Volapükan gretik Fransänik. Jäfüdans 17 (ma nüns dilekanas) se läns 12 pävälons (u päcälodons fa cifal) kademals (kadämals, sevabo kadämans löpik), e pälonon väl kademelas (kadämanas komunik) e kademanas (kadämanas spodöl). El Schleyer äbaivögom ko el Kerckhoffs, das noganükam in ‘München’ pizepöl pölecedon as büfik, e das dö laidulükam (u votükam) binoda kadäma ösludoy dü kongred bevünetik ösököl (kel öjenon in ‘Paris’ ün 1889). Zuo el Kerckhoffs ägetom de Schleyer däli ad läükön lü num kadämalas 17 nog pösodis votik 7 (ma nüns dilekanas) fa ok pövälölis. Jäfidot kadäma äbinon sirkülapenäd dilekana (Zülags), e läo i gased, keli äpübom el Kerckhoffs it: Le Volapük.
Ekö! lised kadämalas balid.
| Nüm* | Nüm** | Län | Nem | Zif (lödöp) | Dät cäla | Dät säcäla* | Tituls löpik votik |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| — | — | — | Johann Martin Schleyer as datuval | — | — | — | — |
| 1 | 9 | pro Fransän | Prof. Dr. Kerckhoffs August (Auguste) | Paris | 1887, 8ul, 9 | 1892, 8ul, 9 | Vpaprof. (1887, 7ul) |
| 2 | 16 | pro Portugän | Prof. da Silva Teixeira José | Porto | 1887, 8ul, 9 | 1892, 3ul, 1 | — |
| 3 | 8 | pro Spanyän | Dr. Iparraguirre Francisco Fernandez | Guadalajara | 1887, 8ul, 9 | †1889, 5ul, 7 | Vpaprof. (1887, 8ul) |
| 4 | 4 | pro Litaliyän | Ferretti Angelo | Reggio-Emilia | 1887, 8ul, 9*** | 1892, 3ul, 1 | Vpaprof. (1889, 3ul) |
| 5a | 3 | pro Linglän | Dornbusch Karl | London | 1887, 8ul, 9 | †1888, 10ul, 24 | Vpaprof. (1888, 2ul) |
| 5b | 7 | pro Linglän | Holden Josef (Joseph) | Preston | 1887, 8ul, 9 | 1890, 12ul, 14 | — |
| 6 | 18 | pro Nedän | Dr. Winkler T. C. | Haarlem | 1887, 8ul, 9 | 1893, 6ul, 6 | Vpaprof. (1889, 1ul) |
| 7 | 11 | pro Svedän | Nilson August | Gefle | 1887, 8ul, 9**** | — | Vpitidal (1888, 6ul) |
| 8 | 13 | pro Rusän | Rosenberger Woldemar | St. Petersburg | 1887, 8ul, 9 | — | Vpaprof. (1887, 6ul) |
| 9 | 2 | pro Süriyän | Bernhaupt Josef | Beirut | 1887, 8ul, 9 | 1888, 6ul [ma Vpabled; säcäl as klem votükama Vpa ta vil ela Schleyer]. 1890, 12ul, 14 [ma dilekan] | Vpaprof. (1887, 6ul) |
| 10 | 17 | pro Tats pebalöl Lamerikäna | Colonel Sprague Charles E. | New York | 1887, 8ul, 9 | 1896, 8ul, 31 | Vpaprof. (1888, 2ul) |
| 11a | 12 | pro Lösterän | Dr. Obhlidal Moritz | Wien | 1887, 8ul, 9 | 1891, 4ul | Vpaprof. (1887, 6ul) |
| 11b | 14 | pro Lösterän | Prof. Dr. von Rylski Alfons | Wien | 1887, 8ul, 9 | 1891, 4ul | — |
| 12 | 1 | pro Macarän | Banfi Georg | Budapest | 1887, 8ul, 9 | 1889, 5ul | Vpitidal (1889, 5ul); Vpaprof. (1890, 1ul) |
| 13a | 6 | in Deutän pro Badän | Herold Richard (Rudolf) | München
(poso Konstanz) |
1887, 8ul, 9 | 1889, 4ul | Vpaprof. (1887, 10ul) |
| 13b | 10 | in Deutän pro Vürtän | Kniele Rupert | Allmendigen | 1887, 8ul, 9 | 1890, 7ul, 20 | Vpaprof. (1887, 6ul) |
| 13c | 15 | in Deutän pro Lofüda-Bayän | Prof. Schnepper Heinrich | München | 1887, 8ul, 9 | 1889, 5ul | Vpaprof. (1887, 6ul) |
| 13d | — | in Deutän pro Palzän | Colling Anton | Ludwigshafen | 1887, 8ul, 9***** | — | Vpaprof. (1887, 6ul) |
| 13e | 5 | in Deutän pro Jlesän | Fieweger J. | Breslau (Wrocław, Polän) | 1887, 8ul, 9 | 1889, 3ul, 10 | Vpaprof. (1887, 6ul) |
*ma nuns ela Schleyer
**ma liseds fa dilekans
***Egetom diplomi 18id de el Schleyer ün 1889, 4ul
****No elasumom cali demü vobods tu mödiks (nun de 1887, 11ul)
*****As men mükik no ivilom dasumön cali, ab ädunom so pos begs lunüpik datuvala. Ye ‘Colling’ no pädasevom as kadäman fa kadäm dilekü ‘Kerckhoffs’ (nun datuvala de 1888, 3ul, 12)
Ma rajan ko datuval dilekan äkoedom jenön daväli kadämalas nog mälas jüi novul ela 1887 (kadäm ömuton primön vobi oka sis yanul yela 1888id). Ämäniotölo gitodis patik fa kongred di ‘München’ ome pigevölis, i ‘Kerckhoffs’ äcalodom kadämalis nog telis pro Fransän. Limans mödikün nulikas at (pla el Guigues Hippolyte) neföro pädasevoms fa datuval as limans Volapükakadäma. Ekö! taib tefik.
| Nüm | Län | Nem | Zif (lödöp) | Dät säcäla | Tituls löpik votik |
|---|---|---|---|---|---|
| 24 | pro Belgän | Prof. Heyligers Arthur | Antwerp | 1893, 1ul, 15 | Vpaprof. (1887, 9ul) |
| 19 | pro Danän | J. C. (I. C.) Aaen | Aaby | 1888, 12ul | Vpitidal. (1887, 12ul) |
| 21 | pro Fransän | dokan: Allaire Louis Victor | Paris | †1888, 7ul, 25 | Vpitidal (1888, 3ul) |
| 22 | pro Fransän | Prof. Guigues Hippolyte | Paris | 1895, 5ul, 29 | Vpaprof. (1887, 11ul) |
| 23 | pro Rusän | Harrison J. Henry | St. Petersburg | 1895, 5ul, 4 | — |
| 25 | pro Rumän | Dr. Licherdopol J. P. | Bucharest | 1898, 3ul, 18 | — |
| 27 | pro Spanyän | Prof. de Zubiria J. M. | Bilbao | 1892, 3ul, 1 | — |
| 26 | pro Svedän* | Prof. Runström John | Stockholm | 1892, 3ul, 1 | Vpitidal (1887, 12ul) |
| 20 | pro Litaliyän | Prof. de Actis Augusto | Ferrara | 1894, 9ul, 24 | — |
*Pla Nilson, kel no evilom lasumön cali
Dü yel 1888id datuval suvo änunom medü “Vpabled” okik, das te om it älabom gitäti ad zepön limanis nulik kadäma e sludotis valik kadäma. Ün yanul ela 1889 äprimom lisedi kadämalas e kadämanas verätikas, lised kelik ön kodül defa diploma ko dispenäd datuvala no äninädon nemis kadämalas anik (keninükamü ‘Kerckhoffs’). Ekö! taib tefik ko nüns jü yunul yela 1890 (kü ‘Schleyer’ äpübom lisedi kadäma telid vero nulika ad plaükön kadämi säslopik dilekü ‘Kerckhoffs’).
| Nüm | Cal | Län | Nem | Zif (lödöp) | Dät cäla |
|---|---|---|---|---|---|
| 1) | kadämal | pro Deutän | Schnepper H. | München | 1887, 8ul, 7 |
| 2) | kadämal | in Deutän pro Vürtän | Kniele Rupert | Allmendigen | 1887, 8ul, 7 |
| 3) | kadämal | in Deutän pro Palzän | Colling Anton | Nürnberg | 1887, 8ul, 7 |
| 4) | kadämal | in Siyop pro Süriyän | Bernhaupt Josef | Beirut | 1887, 8ul, 7 |
| 5) | kadämal | pro Spanyän | Iparraguirre | Guadalajara | 1887, 8ul, 7 |
| 6) | kadämal | pro Rusän | Rosenberger Wladimir | St. Peterburg | 1887, 8ul, 7 |
| 7) | kadämal | pro Macarän | Banfi Georg | Kapuvár | 1887, 8ul, 7 |
| 8) | kadämal | pro Linglän | Dornbusch K. | London | 1887, 8ul, 7 |
| 9) | kadämal | pro Tats pebalöl Lamerikäna | Sprague Charles E. | New York | 1887, 8ul, 7 |
| 10) | kadämal | pro Nedän | Winkler T. C. | Haarlem | 1887, 8ul, 7 |
| 11) | kadäman | pro Spanyän | s. de Arce Bodega Joaquin: prof. Vpa ä cif | Madrid | 1889, 2ul [mob: 1889, 1ul] |
| 12) | kadäman | pro Moravän | s. led. Bakalarz Joh. M.: kapulan | Lundenburg (Břeclav, Tsyegän) | 1889, 2ul [mob: 1889, 1ul] |
| 13)* | kadäman | pro Fransän | Prof. Guigues Hippolyte | Paris | 1889, 2ul [diplom de datuval] |
| 14)* | kadäman | pro Lingän | s. Harvey Alexander S.: lavogan | London | 1889, 3ul [mob: 1889, 2ul] |
| 15)** | kadäman | pro Lingän | s. dokan: Krause G.: profäsoran ä redakan | Hull (Kingston upon Hull) | 1889, 3ul [mob: 1889, 2ul] |
| 16)* | kadäman | pro Fransän | s. de Barazia Henri Rubino: kapiten | La Rochelle | 1889, 3ul [mob: 1889, 2ul] |
| 17) | kadäman | in Deutän pro Vesfalän | s. Peitz J. H. | Büren | 1889, 3ul [mob: 1889, 2ul] |
| 18)* | kadäman | pro Litaliyän | Ferretti Angelo | Reggio-Emilia | 1889, 4ul |
| 19)* | kadäman | pro Danän | s. Plum Paul: tedan | Kopenhagen | 1889, 5ul [mob: 1889, 4ul]*** |
| 20) | kadäman | pro Litaliyän | s. Giani Carlo | Milano | 1889, 7ul [mob: 1889, 6ul] |
| 21) | kadäman | pro Tats pebalöl Lamerikäna | s. Scherzinger Arnold | Wall Walla | 1889, 7ul [mob: 1889, 6ul] |
| 22) | kadäman | pro Tats pebalöl Lamerikäna | s. led. Manoritta Gioacchino: Vpaprofäsoran | New Orleans | 1889, 10ul [mob: 1889, 9ul] |
| 23) | kadäman | pro Nedän | s. Werten Anton J. St.: Vpaprofäsoran | Beers | 1889, 12ul [mob: 1889, 11ul] |
| 24) | kadäman | in Deutän pro Badän | s. led. Braun Adolf | ‘Ilmspan’ lä ‘Lauda’ | 1890, 2ul [mob: 1890, 1ul] |
| 25) | kadäman | in Deutän pro Vürtän | s. Stettner Julius | Kannstatt | 1890, 2ul [mob: 1890, 1ul] |
| 26) | kadäman | pro Nedän (2id) | s. Tromp Titus Hilarius | ‘Oudenbosch’ lä ‘Breda’ | 1890, 2ul [mob: 1890, 1ul] |
| 27) | kadäman | pro tats Pasifeanik 7 Lamerikäna | s. led. Teutschel A. S. | Sn. Francisco (Kalifornän) | 1890, 2ul [mob: 1890, 1ul] |
| 28) | kadäman | pro Litaliyän | s. Menghini Gius. | Belluno | 1890, 3ul [mob: 1890, 2ul] |
| 29) | kadäman | pro Lösterän | s. led. Kroiß Julius | Hohenberg | 1890, 3ul [mob: 1890, 2ul] |
| 30) | kadäman | in Lösterän pro Tirolän | s. Hilbe Ferdinand | Innsbruck | 1890, 4ul [mob: 1890, 2ul] |
| 1) | senätan | Deutän, Vürtän | s. Kniele Rupert | Allmendigen | 1889, 2ul |
| 2) | senätan | Siyop, Süriyän | s. Bernhaupt Josef | Beyrut | 1889, 2ul |
| 3) | senätan | Deutän, Vesfalän | s. led. Peitz J. J.: profäsoran | Büren | 1889, 2ul |
| 4) | senätan | Deutän, Bayän | s. Colling Anton | Nürnberg | 1889, 5ul |
*I pädasevöl fa el Kerckhoffs.
**Ma dilekan, daväl no pezepon.
***Pla s. Aaen/Åen, kel elüvom Danäni.
Posä ‘Schleyer’ ön mod somik nu inemödükom, täno iläfulükom kadämi, ‘Kerckhoffs’ bü kongred bevünetik di ‘Paris’ äkoedom daväli kadämalas nulik 13 (bo tefü atos slopans fiedik ela Schleyer äpenoms, das dilekan kadäma ifulükom kadämi me meugakompenans okik ed igo ivedükon-la kadämi slafiani oka).
| Nüm | Län | Nem | Zif (lödöp) | Dät cäla | Dät säcäla | Tituls löpik votik | Küpets |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 29* | pro Fransän | s. de Barazia Henri Rubino: kapiten | La Rochelle | 1889, 4ul | 1890, 7ul, 20 | Vpaprof. (1889, 2ul) | |
| 32* | pro Lingän | s. Harvey Alexander S.: lavogan | London | 1889, 4ul | 1892, 3ul, 1 | Vpaprof. (1889, 2ul) | |
| 33* | pro Lingän | s. dokan: Krause G.: profäsoran ä redakan | Kingston upon Hull | 1889, 4ul | — | Vpitidal. (1888, 9ul) | daväl no pezepon |
| 39* | pro Danän | s. Plum Paul: tedan | Kopenhagen | 1889, 4ul | Vpaprof. (1889, 3ul) | pla s. Aaen/Åen, kel elüvom Danäni | |
| 28 | pro Litaliyän | Amoretti Vincenzo: kaenal | Turin | 1889, 4ul | 1890, 12ul, 14 | Vpaprof. (1887, 12ul) | |
| 30 | pro Tats pebalöl Lamerikäna | Prof. Deiler J. Hanno | New Orleans | 1889, 4ul | 1890, 7ul, 20 | Vpitidal (1888, 3ul) | |
| 31 | pro Lösterän | Dr. Devidé Thaddeus | Wien | 1889, 4ul | 1892, 4ul, 25 | Vpaprof. (1888, 4ul) | |
| 34 | pro Mäxikän | Prof. de Leon Jesus Diaz | Aguas Calientes (Aguascalientes) | 1889, 4ul | 1892, 3ul, 1 | — | |
| 35 | pro Lösterän | Prof. Dr. Lederer Siegfried | Wien | 1889, 4ul | 1892, 4ul, 25 | Vpaprof. (1888, 4ul) | |
| 36 | pro Fransän | Morel Auguste: kaenal | Le Creusot | 1889, 4ul | 1895, 5ul, 29 | — | |
| 37 | pro Tats pebalöl Lamerikäna | Prof. Moutonnier C. | Chicago | 1889, 4ul | 1892, 3ul, 1 | — | |
| 38 | Pro Deutän | Pflaumer W.: fienädan | Halle a. Saale | 1889, 4ul | †1890, 1ul, 6 | — | men, kol kelan datuval äsenälom nefleni demü püb vödabuka pro Deutänapükans |
| 40 | Pro Deutän | Dr. Weiss J. E. | München | 1889, 4ul | 1890, 7ul, 20 | Vpaprof. (1887, 11ul) | |
| 41 | Pro Deutän | Prof. Dr. Knuth O. | Steglitz b. Berlin | 1889, 5ul | 1893, 6ul, 19 | — | pla Fieweger |
| 42 | Pro Deutän | Krüger Friedrich: juladilekan | Hamburg | 1889, 5ul | 1894, 11ul, 12 | — | pla Schnepper; nuladaväl no pezepon |
| 43 | pro Spanyän | Prof. de Ugarte Nicolas | Guadalajara | 1889, 5ul | 1894, 10ul, 1 | Vpaprof. (1888, 8ul) | pla Iparraguirre |
| 44 | pro Tats pebalöl Lamerikäna | Dr. med. Wood M. W. | Fort Randall, Dakota; poso Jefferson Barracks, Missouri | 1889, 5ul | Vpitidal (1889, 6ul) | ||
| 45 | pro Linglän | Day George | London | 1889, 10ul | 1892, 3ul, 1 | Vpaprof. (1888, 8ul) | |
| 46 | pro Lösterän-Macarän | de Madarassy Pál | Budapest | 1889, 10ul | 1892, 3ul, 1 | Vpitidal (1889, 12ul); Vpaprof. (1891, 10ul) |
I pedasevöl fa ‘Schleyer’
Alo kod konflita elas ‘Schleyer’ e ‘Kerckhoffs’ äjinon binön dinäd, das telidan ästeifülom ad vedükön kadämi nogani vero nesekidiki de datuval (ma sam kadämas nolavik mödik, limans kelas kanons bejäfön säkädis bai gitods calöfik oka). El Schleyer lepato äprotestom ta sluds sököl kadäma dilekü ‘Kerckhoffs’: 1) revid staböfik pükasita lölik, bevü votikos finid pianik vokätatonatas, däl ad gebön präpodis: “de”, “al” (“ad”) < tefädo pla genitif e datif, cein tonata: “x” ad grup: “ks”; 2) mög kadäma me pluamanum mö teldils kil vögodas övotükon Volapüki nen däl datuvala; 3) daväl limanas nulik kadäma me vögodam kobädik nen däl datuvala. Bü Volapükakongred bevünetik kilid medü “Volapükabled” okik el Schleyer igo älesagom, das dilekan kadäma no ödalom-la valön topi kongreda bevünetik fovik, kongred nonik ödalon-la palecedön bevünetik ä löpikün nen kom cifala, e fino kongred bevünetik fovik ömuton-la jenön latikumo ka büik mö yels kil, sevabo ün 1890. Atos klülo ätaädon lä desins primik ela Schleyer, kel ileadom preparön kadämi Volapükakongredi bevünetik kilid.
Ün 1889 äjenon in Paris Volapükakongred bevünetik kilid, dü kel pälonons statuds nulik pro kadäm, ma kels zeils kadäma äbinons lölöfükam, gudükumam e menod gramata e vödastoka Volapüka. Ya bü 1889 ye äsplodon konflit vü els Schleyer e Kerckhoffs, ibä balidan äsuemom zeilis at as beg pro liegükam mögiküno mödik gramata e vödastoka, du telidan ädesinom ad revidön Volapüki lüodü balugükam e plagöf. El Kerckhoffs äplöpom ad moükön gitäti ela Schleyer ad refudön mobis nulik in Kadäm. El Schleyer neai äbaicedom ko miedükam at lautanagitätas okik, e, ven el Kerckhoffs ämobom kadäme revidi staböfik Volapüka, el Schleyer äsäcälom kadämi lölik.
Kadäm yela: 1890
[redakön • redakön fonäti]Ün 1890, el Schleyer ävälom kadämi nulik Volapüka bevü mens lölöfiko fiediks lü tikamagots okik. Kadäm at äblebon ye ti nedunöfik, e, ma nüns nemödik dö on in jäfidot veütikün Volapüka, Volapükabled lezenodik (Volapükagased zänik), te älobülon sludis ela Schleyer. Kadäm nulik at änepubon nenseko ya ün 1893.
Kadäm säslopik
[redakön • redakön fonäti]Pos Volapükakongred bevünetik kilid el ‘Kerckhoffs’ äpübom nümis tel gaseda: “Calabled kadema”, baiodü kadämans votik älüblinom votükamis pülik Volapüke, ab suno äprimom ad nejäfön ed äklemom cali dilekana tü 1891, yulul, 20 (zuo no äbinom liman kadäma sis del 9id gustula yela 1892id). Täno komitetanef büfik kadäma (äbinädöl me ‘Champ-Rigot’, ‘Guigues’, ‘Heyligers’) äkoedon jenön daväli dilekana nulik.
Dilekan telid at (kel äfölom dunodi oka de 1893, mayul, 16 jü 1898, mayul, 16): ‘Waldemar Rosenberger’ (ü ‘Woldemar’,ü ‘Vladimir Karlovich Rosenberger’ [‘Владимир Карлович Розенбергер’]) in ‘Peterburg’, Rusän, äcifom vobi kadäma ad vedükön Volapüki sümikumi lü püks lifik Yuropik (lepato Deutänik, Linglänik, Fransänik, Litaliyänik, Rusänik e Spanyänik). Vob at pädunon medü bespiks e vögodam tefü säkäd alik. Ma statuds kadäma dü Volapükakongred kilid pizepöls, datuval ägetom sirkülapenädis kadäma ed ädalom geädön ad ons. Sek perioda at jäfa ävedon davob disinapüka vero nulika ko nem: ‘Idiom neutral’ (“pük neudik”).
Dilekan kilid: ‘M. A. F. Holmes’ (‘Macedon’, tat: ‘New York’, Tats pebalöl Lamerikäna), kel ädunodom sis 1898, mayul, 16, äfövom läfulükami vödastoka ela ‘Idiom neutral’. Dü dilekam oma kadäm calöfiko äcenon ad ‘Akademi internasional de Lingu universal’ ed äprimon ad propagidön yufapükadisini oka: ‘Idiom neutral’ (vödabuk sa gramat lölöfik päpübon ün yels: 1902, 1903 < in püks Deutänik, Linglänik e Nedänik).
Ün dekul yela 1908 as dilekan kadäma pidavälom hiel ‘Giuseppe Peano’ (‘Torino’, Litaliyän). Sis 1909 dilekan at ädälom limanes kadäma ad gebön in penäds kadäma volapüki alik ma buükams oksik (jenöfo el ‘Latino sine flexione’ (“latin nen defomam”) fa ‘Peano’ it e pükadisins latinasümik votik pägebons). Ettimo ‘Akademi internasional de Lingu universal’ äcenon ad ‘Academia pro Interlingua’. Mobü ‘Peano’ ün 1910 kadäm ävotükon statudis oka, sodas limans kadäma no pödavälons, e kadäm övedon klub bevüpükavanas, kels öbespikons säkädi valemapüka. Kadämans anik (as sam, ‘W. Rosenberger’, ettimo vidilekan kadäma) älecedons sludi at negitöfiki, bi te pö kongred bevünetik slopanas volapüka ü püka neudik idaloyöv votükön statudis di ‘Paris’ yela 1889id, ed älüvons kadämi. In penäds kadäma ‘Schleyer’ suvo pänemom no “cifal”, ab “presidan” (‘præsidente’), sekü kelos ün 1913 (pos deadam ela ‘Schleyer’ ün 1912) el ‘Peano’ calöfiko pädavälom as presidan kadäma. Bespiks kadäma pänotükons medü timapenäds sököl ma sökaleod timavik: ‘Discussiones’ (‘Torino’, 1909–1913), ‘Academia pro Interlingua (Circulares)’ (‘Torino’, 1921–1927), ‘Schola et vita’ (‘Milano’, 1926–1938 u 1939).
Dü volakrigs bofik kadäm ästöpedon jäfi oka. Pos deadam ela ‘Peano’ ün 1932 el ‘G. Canesi’ (‘Torino’) ävedom presidan kadäma. Ün 1950 el Henk Bijlsma (‘Utrecht’) ävedom presidan nulik kadäma, ab töbids omik ad liföfükön jäfi kadäma ämiplöpons. Periodapenäd kadäma lätik äbinon bulten, keli el Henk Bijlsma äkoedom dabükön ün degyel 1950id.
Kadäm yela: 1901
[redakön • redakön fonäti]Kadäm yela: 1935
[redakön • redakön fonäti]Kadäm nutimik (sis 2007)
[redakön • redakön fonäti]Literat
[redakön • redakön fonäti]- Academia pro Interlingua. Statuto. Regulamento // Schola et vita. — 1926. — Augusto (Anno I, N. 1). — P. 63–64.
- Brief History of the International Academy of the Universal Language / W. Rosenberger ; transl. by M. Holmes // Dictionary of the Neutral Language (Idiom neutral) / M. A. F. Holmes. — Rochester, N. Y., 1903. — P. 277–293.
- List of Members of the International Academy of the Universal Language from its foundation August 9, 1887, to April, 1903 // Dictionary of the Neutral Language (Idiom neutral) / M. A. F. Holmes. — Rochester, N. Y., 1903. — P. 294–298.
- Sleumer Albert. Jenöfots Volapüki teföls // Volapükagased pro Nedänapükans. — 1934. — Nüm: 2. — Pads: 10, 11. — (Büad cifala de 1934, yanul, 1 ; diläd: V).
- Spielmann.
- Statutes of the International Academy of the Universal Language. Enacted 19–21 August, 1889, by the International Congress of Volapükists in Paris / transl. by M. A. F. Holmes // Dictionary of the Neutral Language (Idiom neutral) / M. A. F. Holmes. — Rochester, N. Y., 1903. — P. 299–300.
- Дрезен.
- Кузнецов С. Н. Краткий словарь интерлингвистических терминов [Kuznecov S. N. Vödabuk brefik vödedas bevüpükavik] // Проблемы международного вспомогательного языка. — М.: Наука, 1991. — 263 с. — ISBN 5-02-016810-6. — С. 171—228. — URL: http://miresperanto.com/esperantologio/interlingv_vortaro-1.htm; http://miresperanto.com/esperantologio/interlingv_vortaro-2.htm.