Püthagoras: Difference between revisions

Content deleted Content added

Inline

Fomam dätü 12:27, 2014 mayul 7id

Hiel Püthagoras se Samos (Grikänapüko: Πυθαγόρας; pämotöl vü 580 e 572 b.K. - ädeadöl vü 500 e 490 b.K.) äbinom matematan ä filosopan vöna-Grikänik, ^[1] äsi jafan mufa relik labü nem: pütagorim. Suvo pastudinom as matematan gretik, müsteran ä nolavan; anans ye edöbatabükons veüti keblünotas omik matemate e natafilosope.^[2] Hiel Herodotos äbepenom omi as „filosopan skilikün bevü Grikänans“.^[3] Nem omik jiniko äyümon omi lü el Apollo jiela Püthia; hiel Aristippus äplänom nemi omik soiko: „äsagom (agor-) verati no läs, kas Püthia (Pyth-)“, e hiel Iamblichus äpenom dö konot, ma kel jiel Püthia ibüosagof, das mot grodik oma ömotof mani levemo jöniki, sapiki, ä frutiki menefe.^[4]

Sevädom ledino sekü Leset hiela Püthagoras, kel jünu panemon stimü om. Sevädik as „fatan numas“, el Püthagoras äkeblünom filosope e tide relik finü tumyel 6id b.K. Sekü konäds mödik, kels fikulükons vestigami vobotema e lifüpa omik igo plu, kas utis büsokratanas, kanoy sagön konfido te nemödikosi dö om e tid omik. Sevoy, das el Püthagoras e tidäbs omik äkredons, das val pistabon su matemat, das nums äbinons lejenöf dibätikün, e das dub nums val kanon pabüosagön e pamafön as ritmuts ud as sirkülams jenotas. Ma hiel Iamblichus, el Püthagoras äsagom, das „num binon mastian fomas e tikamagotas äsi kod godas e diabas.“

Äbinom man balid, kel änemom oki „filosopani“ ü sapilöfani,^[5] e tikamagots omik äflunons eli Platon. Leido te nemödikos sevädon dö el Püthagoras, bi penäds valik oma peperons. Vü keblünots ele Püthagoras pegivülöls, ba mödiks äbinons jenöfo dunods tidäbas, kevobanas u fovanas omikas.

Noets

↑ Ma hiel Diogenes Laertius, „El Püthagoras äbinom balidan, kel ädatuvon vödi: filosop ed änemon oki filosopani“ (Φιλοσοφίαν δὲ πρῶτος ὠνόμασε Πυθαγόρας καὶ ἑαυτὸν φιλόσοφον: Lifüps filosopanas 1.12 (Grikänapük).
↑ Walter Burkert's lebuk: Lore and Science in Ancient Pythagoreanism („Nol e Nolav Pütagorima Vönik“; l. literati) eblinon dotis ömik demü vönaoloveikods valemik Grikäna Klatädik, nen vestig pizepöls jü prim tumyela 20id, ma kels el Püthagoras ikeblünom mödikosi matemate e nolave.
↑ Herodotus, iv. 95.
↑ Riedweg 2005, pads: 5-6, 59, 73.
↑ Cicerus, Tusculan Disputations, 5.3.8-9 = Heraclides Ponticus fr. 88 Wehrli, Diogenes Laertius 1.12, 8.8, Iamblichus VP 58. El Burkert ästeifülom ad nekredovükön vönaoloveikodi at, kel ye pejelodon fa hiel C. J. De Vogel: Pythagoras and Early Pythagoreanism (1966), pp. 97-102, e hiel C. Riedweg, Pythagoras: His Life, Teaching, And Influence (2005), p. 92.

Literat

Burkert, Walter. 1972. Lore and Science in Acient Pythagoreanism. Harvard University Press. ISBN 0-674-53918-4.
Riedweg, Christoph. 2005. Pythagoras: His Life, Teaching and Influence, petrad. fa hiel Steven Rendall. Cornell University Press.

[1] Ma hiel Diogenes Laertius, „El Püthagoras äbinom balidan, kel ädatuvon vödi: filosop ed änemon oki filosopani“ (Φιλοσοφίαν δὲ πρῶτος ὠνόμασε Πυθαγόρας καὶ ἑαυτὸν φιλόσοφον: Lifüps filosopanas 1.12 (Grikänapük).

[2] Walter Burkert's lebuk: Lore and Science in Ancient Pythagoreanism („Nol e Nolav Pütagorima Vönik“; l. literati) eblinon dotis ömik demü vönaoloveikods valemik Grikäna Klatädik, nen vestig pizepöls jü prim tumyela 20id, ma kels el Püthagoras ikeblünom mödikosi matemate e nolave.

[3] Herodotus, iv. 95.

[4] Riedweg 2005, pads: 5-6, 59, 73.

[5] Cicerus, Tusculan Disputations, 5.3.8-9 = Heraclides Ponticus fr. 88 Wehrli, Diogenes Laertius 1.12, 8.8, Iamblichus VP 58. El Burkert ästeifülom ad nekredovükön vönaoloveikodi at, kel ye pejelodon fa hiel C. J. De Vogel: Pythagoras and Early Pythagoreanism (1966), pp. 97-102, e hiel C. Riedweg, Pythagoras: His Life, Teaching, And Influence (2005), p. 92.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Lien 2: / Lien 2: @@
 Hiel '''Püthagoras se Samos''' (''Grikänapüko:'' '''Πυθαγόρας'''; pämotöl vü 580 e 572 b.K. - ädeadöl vü 500 e 490 b.K.) äbinom [[matematan]] ä [[filosopan]] vöna-[[Grikän]]ik, <ref>Ma hiel [[Diogenes Laertius]], „El Püthagoras äbinom balidan, kel ädatuvon vödi: ''[[filosop]]'' ed änemon oki filosopani“ (Φιλοσοφίαν δὲ πρῶτος ὠνόμασε Πυθαγόρας καὶ ἑαυτὸν φιλόσοφον: ''Lifüps filosopanas'' [http://classicpersuasion.org/pw/diogenes/dlintro.htm 1.12] ([http://www.mikrosapoplous.gr/dl/dl01.html#thales Grikänapük]).</ref> äsi jafan mufa relik labü nem: [[pütagorim]]. Suvo pastudinom as matematan gretik, müsteran ä nolavan; anans ye edöbatabükons veüti keblünotas omik matemate e natafilosope.<ref>[[Walter Burkert]]'s lebuk: ''Lore and Science in Ancient Pythagoreanism'' („Nol e Nolav Pütagorima Vönik“; l. literati) eblinon dotis ömik demü vönaoloveikods valemik Grikäna Klatädik, nen vestig pizepöls jü prim tumyela 20id, ma kels el Püthagoras ikeblünom mödikosi matemate e nolave.</ref> Hiel [[Herodotos]] äbepenom omi as „filosopan skilikün bevü Grikänans“.<ref>Herodotus, iv. 95.</ref> Nem omik jiniko äyümon omi lü el [[Apollo]] jiela [[Püthia]]; hiel [[Aristippus]] äplänom nemi omik soiko: „äsagom (''agor-'') verati no läs, kas Püthia (''Pyth-'')“, e hiel [[Iamblichus]] äpenom dö konot, ma kel jiel Püthia ibüosagof, das mot grodik oma ömotof mani levemo jöniki, sapiki, ä frutiki menefe.<ref>Riedweg 2005, pads: 5-6, 59, 73.</ref>
-Sevädom ledino sekü [[Leset hiela Püthagoras]], kel jünu panemon stimü om. Sevädik as „fatan numas“, el Püthagoras äkeblünom [[filosop]]e e tide relik finü tumyel 6id b.K. Sekü konäds mödik, kels fikulükons vestigami vobotema e lifüpa omik igo plu, kas utis [[büsokratan]]as, kanoy sagön konfido te nemödikosi dö om e tid omik. Sevoy, das el Püthagoras e tidäbs omik äkredons, das val pistabon su [[matemat]], das nums äbinons lejenöf dibätikün, e das dub nums valikos kanon pabüosagön e pamafön as ritmuts ud as sirkülams jenotas. Ma hiel [[Iamblichus]], el Püthagoras äsagom, das „num binon mastian fomas e tikamagotas äsi kod godas e diabas.“
+Sevädom ledino sekü [[Leset hiela Püthagoras]], kel jünu panemon stimü om. Sevädik as „fatan numas“, el Püthagoras äkeblünom [[filosop]]e e tide relik finü tumyel 6id b.K. Sekü konäds mödik, kels fikulükons vestigami vobotema e lifüpa omik igo plu, kas utis [[büsokratan]]as, kanoy sagön konfido te nemödikosi dö om e tid omik. Sevoy, das el Püthagoras e tidäbs omik äkredons, das val pistabon su [[matemat]], das nums äbinons lejenöf dibätikün, e das dub nums val kanon pabüosagön e pamafön as ritmuts ud as sirkülams jenotas. Ma hiel [[Iamblichus]], el Püthagoras äsagom, das „num binon mastian fomas e tikamagotas äsi kod godas e diabas.“
 Äbinom man balid, kel änemom oki „filosopani“ ü sapilöfani,<ref>[[Cicerus]], ''[[Tusculan Disputations]]'', 5.3.8-9 = [[Heraclides Ponticus]] fr. 88 Wehrli, [[Diogenes Laertius]] 1.12, 8.8, [[Iamblichus]] ''VP'' 58. El Burkert ästeifülom ad nekredovükön vönaoloveikodi at, kel ye pejelodon fa hiel C. J. De Vogel: ''Pythagoras and Early Pythagoreanism'' (1966), pp. 97-102, e hiel C. Riedweg, ''Pythagoras: His Life, Teaching, And Influence'' (2005), p. 92.</ref> e tikamagots omik äflunons eli [[Platon]]. Leido te nemödikos sevädon dö el Püthagoras, bi penäds valik oma peperons. Vü keblünots ele Püthagoras pegivülöls, ba mödiks äbinons jenöfo dunods tidäbas, kevobanas u fovanas omikas.