Jump to content

Vükiped:Yeged adelo pevälöl/04/28

Se Vükiped: sikloped libik

Laurasiyop äbinon lekontinän, kel brefabüiküno ädabinon as bal dilas lekontinäna: Pangeyop, kel isliton dü fin Mesozoiga. Älabon dili gretikün kontinänas lafasfera nolüdik nutimik: Laurentiyop (dil gretikün Nolüda-Meropa), Baltikop, Siberiyop, Kazakstaniyop e els craton Nolüda- e Lofüda-Tsyinänik. Dö Laurasiyop sevädon as pubod mesozoigik, atimo cedoy, das kontinäns „ot“, kels äfomons Laurasiyopi, leigo idabinons as lekontinän pos slitam Rodiniyopa bü yels za 1 000-balions; ad vitön kofudi ko lekontinän Mesozoigik, panemon „Rulaurasiyop“ („Proto-Laurasia“). Pakredos, das Rulaurasiyop no ädönusliton bü iyumon ad kontinäns sulüdik, ko kels ifomon lekontinäni bü-Kambriumik: Pannotiyop, kel äbleibon dabinön jü prim Kambriuma.

Dü Kambrium, Laurasiyop äblibon cifadilo in topäds kveatorik. Pos tim at äprimon ad slitön: Nolüda-Tsyinän e Siberiyop äsveamons nolüdio (ärivons topädis nolüdikum, ka uts, kö dü yels büik 500-balion kontinäns ädabinons). Dü Devon, Nolüda-Tsyinän ätopon nilü Larktikän, kö äblibon dü gladatimäd Karbona, bü yels vü 300- e 280-balions. No dabinons ye klülabots tefü gladädam kontinänas nolüdik dü Karbon. Ün period koldik at, Laurentiyop e Baltikop äkobikons, kelos äfomon belemi: Appalachians ed i kolataleseatöps legretik, kels binons adelo stab konömavik topädas soäs tat Lamerikänik: Vesüda⸗Virginän, äsi dils Regäna Pebalöl e Deutäna. (Yeged lölik)