Vükiped:Magod pevälöl
_-_Google_Art_Project_-_edited.jpg)
El tüm di ,Babel’ fa pänan Nedänik: ,Pieter Bruegel’ bäldikum. Leülaköl su kanevad, 1563. Suvo pageböl as sümbol mödapüka äsi mekavapükas.
El Volapük äbinon gased almulik Spanyänik päpüböl in Guadalajara fa hiel Francisco Fernandez Iparraguirre.
Vödasbuk volapükik-yapänik (1889) fa hiel ,Wilhelmus Hubertus van der Heyden’ e hiel ,Hayashi Sasaki’.
Pär elafas Suchomimus tenerensis yagölas fitis. El Suchomimus („sümädan krokoda“) äbinon dinosaur gretik famüla Spinosauridae labü mud krokodöfik, kel älifon bü yels 110-120-balions, dü zänoda-Kretat, in Frikop. El Suchomimus älabon snudi lunik ä rovik e maxülis rovik labü tuts za 100, no vemo japiks e bosilo päklienöl pödio. Tipot snuda äbinon boso gretikum ed äpolon tutis lunikum. Nim tikodükon dö krokods e röletafs onsik, kels fidons ledino fitis.
Jveizapot ü Schweizerische Weltsprachezeitung äbinon Volapükagased almulik Jveizänik päpüböl in Zürich fa hiel Jakob Walser.
.png) |
Hiel ,Borüs Mükolayovüc Lyatojünsküy’ äbinom noatädan, dilekan e dugälavan Lukrayänik, balan fünanas nulädima in musig klatädik Lukrayänik. Bevü vobs omik binons lops tel, sümfons lul, danüdasökaleods, primüms, pianodakonsärt, cemamusig (b.v. luröbafolüms fol, pianodakilüms kil e viälasonat), vobs pro pianod, lids, bevobots pöpalidas, kors, kantats, teatamusig e filmamusig. Balido stül oma päflunon fa vönaoloveikod romatik, ab ün degyel telid plu fa el ,avantgarde’ Zänoda⸗ e Vesüda⸗Yuropik. De yel 1929 stül omik äbalugikumom e äziläkom diletis mödikum se pöpamusig Slavik.
|
Program lasama telid Volapükamufa in ,München’ ün gustul yelas 1887. Lasam at äbinon gretiküm e bevünetikum ka lasam balid in ,Friedrichshafen’. Dabinons seadodans teltum.
Gased: Le Volapük äbinon jäfidot Volapükakluba Fransänik: Association française pour la propagation du Volapük, päfünöl fa hiel Auguste Kerckhoffs.
Nogan volapükik plo Beljän e Nedän (= Jäfidot Volapükik pro Belgän e Nedän) äbinon gased päfünöl e päpüböl fa hiel Arthur Heyligers in Belgän.
Kleudan e saludan otimik: hiel ,Stefan Pärmik’ su veg lü Moskav. El ,Stefan’ äbinom datuvan lafaba vönapärmik, pägeböl de tumyel 14id jü tumyel 17id ad penön süryeni.
Volapük: Gasedil mulik püka bevünetik, Volapükagased almulik in Boston päpüböl redakü hiel Charles Beale.
Volapükaflen jveizik (= Volapükaflen Jveizänik), in St. Gallen päpüböl fa hiel H. Hasselbrink e päredaköl fa hiel G. Schmid, latikumo fa hiel C. Rietmann-Schmied.
Stemavab binon tood dub stemamotor pamoföl. El ,La Mancelle’ fa hiel ,Amédée Bollée’ pedatiköl ün 1878 binon sam stemavaba.
Volaspodel (= Volaspodan) äbinon gased Lamerikänik päpüböl in New York. Pästabon yelü 1887 as läbled Volapükik almulik gaseda „The Office“. Päpübon jü yulul 1889 (epubons nüms 20). Yelü 1892 pänululon fa hiel Samuel Huebsch as calabled Volapükakluba Nolüd-Meropik.
El Rund um die Welt / Zi vol lölik äbinon Volapükagased Lösteränik, redakü S. Lederer.
Dinosaurs (dinosauria, se Vöna⸗Grikänapük: ,δεινός’ "jeikik" e ,σαῦρος’ "lasär") binons grup distöfik räptulas, kels bai völfateorod äkomikons su tal bü yels mö 235 balions ed älifons vü fin mesozoiga (triat, yurat e kretat), jü dadeamam mödamasatik, bü yels 65 balions.
Atimo sevoy, das ädabinons dinosaurs ömik labü plüms, e das böds liconons steföfo se dinosaurs.
Vükiped Volapükik labon yegedis mödik dö dinosaurs.
Mäk Volapükifödöl ün 1891 fa Volapükan Brasilänik: hiel ,Ludovico von Lasperg’ pejaföl.
Ün degyel 1880, datuval Volapüka: hiel Johann Martin Schleyer ämobom fomis nulik pro tonats Ä, Ö ed Ü in Volapük. Mobs at ye no päzepons fa Kadäm Volapüka e no plu pägebons, igo fa datuval it.
_1_(1888-89),_p._109_cut.jpg)
Dil yegeda «Volapük stenogafik e stenogaf volapükik» (1889).
El ,Electric Town’ („Lektinazif”) in zifaziläk: ,Akihabara’, Tokyo, Yapän
Potakad in el ,Latino sine flexione’, ün 1929 pesegivöl fa el ,Academia pro Interlingua’ (= Kadäm pro bevüpük) pötü yubid luldegyelik moteda Volapüka.
Sepülaston hiela Johann Martin Schleyer binon in deadanöp: Petershausen, in Konstanz, Deutän. Penäd Deutänapükik sinifon:
Is takedon in püd Goda hiel Joh. Martinn Schleyer, pädan romakatulik, ☼ in Oberlauda tü 1831 yulul 18id, † 16. Aug. 1912. Menefe ägivob püki, ladäles kritik lidis relöfik, tale koapi, Gode lani: in süls odönulogobs obis. Spelob lesustani beatik.
Sam leniflata lemuik: föfaflan e pödaflan bankazöta Macaränik de yel 1946 suämü els ,B.-pengő’ deg balion = els ,pengő’ deg kilion (1019).
Pad telid buka: „Die Kunst die internationale Verkehrssprache Volapük schnell zu erlernen“ (= Lekan ad dalärnön vifiko kosädapüki bevünetik: Volapük), pelautöl fa hiel Julius Lott. Däsinot at luveratiko magon dialis Volapüka: mens se nets e läns valik (blägans e vietans, Larabans e Yuropans) spikons ko ods, jiniko medü Volapük.
Mebaston at päpladon lä dom, in kel älodom hiel Johann Martin Schleyer in Konstanz jü fin lifa okik. Vödem Deutänapükik e Volapükik (rigik) su mebaston sinifon: „In dom at älodom sis yel 1889 jü deadam okik tü 1912 tobul 16id Monsenyor Johann Martin Schleyer, datuvan valemapüka „Volapük“. Mebastoni at epladons Volapükans fiedik se läns deg Tala ün yel 1914.“
Samäd diploma limana Volapükasogäda (Weltsprache-Gesellschaft), keli datuval Volapüka: Johann Martin Schleyer ägevom menes, kels ipenons vödemi igo smaliki in Volapük. Su diplom reidoy bepenami (in Deutänapük) gitätas e gitodas valikas „Volapükasogädanas“. (Ad logön diplomi at in fomät gretikum, välolös oni me mugaparat.)
Volapükagased Skandinänik: Timapenäd Volapükik plo Dän e Norgän.
 |
|
Hüm Volapüka päpoedon rigiko fa hiel Franz Zorell e pänoatädon fa datuval it: Johann Martin Schleyer ün yels 1880 in Deutän. Pos revid Volapüka, hiel Arie de Jong ävotilükumom vödemi rigädik ma noms nulik. Fomam lätik at päpübon e päpakon fa Volapükaklub valemik Nedänik: magod at binon sämäd pübota at. (Ad logön diplomi at in fomät gretikum, välolös oni me mugaparat.)
El ,Villino Florio’, pelöbumöl vü 1899 e 1902 fa bumavan: ,Ernesto Basile’ in stül ela ,Art Nouveau’, in zif: Palermo su nisul: Sikileän, in Litaliyän.
El Weltspracheblatt ü Volapükabled, üd i Volapükabled zenodik, äbinon Volapükagased veütikün gloratima Volapükajenava. Gased at päpübon fa datuval it: Johann Martin Schleyer. Su pads ona pänunons Volapükadinitans nulik (tidans, tidals, profäsorans, cifs) äsi Volapükaklubs pifünöl e jenots veütikün zi vol Volapükik lölik. Pabespikons i säkäds Volapükagramata, tikets e mobs Volapükanas, e buks Volapükik nulik. (Ad logön magod at in fomät gretikum, välolös oni me mugaparat.)
Stemavab binon tood dub stemamotor pamoföl. Fotograf dajonon eli ,Fardier’ telid ün yel 1771 fa hiel ,Nicolas-Joseph Cugnot’ pedatiköli.
Volapükagased pro Nedänapükans, poso te Volapükagased (Zänagased pro Volapükanef), äbinon gased teik perioda Volapüka perevidöl. Redakamü hiels Arie de Jong e J. G. M. Reynders Sr., Volapükagased pro Nedänapükans päpübon dü yels 31 (1932-1963): te Volapükabled zenodik ela Schleyer ädulon lunüpikumo. Volapükagased pro Nedänapükans äbinon jäfidot Volapükakluba valemik Nedänik; äpübon i dalebüdis calöfik cifalas Volapükanefa.
Nuns blefik se Volapükavol äbinon gased ä jafidot Volapükakluba valemik Nedänik dü period balid ona (bü revid Volapüka fa hiel Arie de Jong). Päpübon de 1891 jüesa 1910, ven äfinikon. Volapükaklub valemik Nedänik it ti ädepubon, jüs ädönuliföfikon danü hiels Arie de Jong e J. G. M. Reynders Sr., kels äprimoms ad pübön jäfidoti nulik kluba at: Volapükagased pro Nedänapükans.
El ,Great Laxey Wheel’, i sevädik as ,Lady Isabella’, binon vataluib gretikün ai nog jäfidöl in Yurop. Topon in fälid: ,Glen Mooar’ nilü vilag: ,Laxey’ su lofüdajol nisula: ,Man’. Stukot stabü disin hiela ,Robert Casement’ pebumon ün yel: 1854.
Kosmopolan äbinon bal gasedas gretikün Volapükanefa, päpüböl in Laustralän sis 1892 (ya pos gloratim Volapüka). Päpübon redakamü hiel A. W. Bateman: Volapükan Laustralänik. Gased alfolmulik at äbinom vemo gretik, ed äninädon ai yegedis nitedik in Volapük ed in Linglänapük, ai pro propagidam Volapüka. In gased at äpubons i yegeds tedik e boso nünods bolitik. Äpübon i yegedis dö Laustralän e lödans onik.
Fotografot at jonon sämädi limanamazöta (söla: Gunnar Ljusterdal: Volapükan Svedänik) Diläda valemik feda Volapükaklubas: diläd bevünetik Volapükakluba valemik Nedänik, ün 1932 pädönuliföfüköl fa hiels Arie de Jong e J. G. M. Reynders Sr. Limans Diläda valemik, soäs limans Volapükakluba valemik, ägetons glato klubajäfidoti: Volapükagased pro Nedänapükans. Limanam ädulon yel bal.
Vög Volapüka binon gased Volapükik teik nog papüböl (pefünon fa hiel Ralph Midgley: guvan Volapükanefa). Hiel Ralph Midgley (Greta-Britän) äpreparom segivotis balid gaseda okik finü yel: 1989, ab nomöfiko, efe almuliko, äpubon te sis yel: 1990 (yelod balid). Dü yel bal püba tiäd gaseda äbinon: “Pened Komunik Volapükaflenes Valöpo”. Reidans anik älecedons tiädi somik nejöniki, kludo ün yel: 1991 pivotükon ad “Flenef Bevünetik Volapüka” (ko donatiäd: “Sirkülapenäd ad Volapükanef”, latikumo: “Sirkülapenäd lü Volapükaflens valöpo”) ma nem kluba, kel i pifünon fa ‘Ralph Midgley’. Ün yel: 2004 redakan it telidnaedo äfeablunedom gasedi, efe atna ad “Vög Volapüka” (nem at jünu pagebon).