Interlingue

Interlingue Interlingue
Datuvan:	Edgar de Wahl
Pükans:	50±50
Penädasitot:	Lafab latinik[*]
Nomükan:	Interlingue-Union[*]
ISO 639-1:	ie
ISO 639-2:	ile
ISO 639-3:	ile
Resodatoped calöfik:	https://occidental-lang.com/

Tefü gebs votik vöda at, logolös padi: Occidental (Telplänov).

El Interlingue ü Occidental binon pük mekavik, pädatiköl fa hiel Edgar de Wahl, e ün 1922 päpüböl.

Jenotem

Sotül balid ela Kosmoglott (latikumo: ‚Cosmoglotta’) päpübon spido, posä pinotükos, das el ‚Netafed’ ästudon säkädi püka bevünetik.

Komans pö kobikam di ‚Occidental’ tü ‚Wien’ ün 1928: Engelbert Pigal, Karl Janotta, A. Deminger, Hanns Hörbiger, Eugen Moess, Franz Houdek, Johann Robert Hörbiger

Potakad pro slopükam labü vödem di ‚Occidental’ tö ‚Wien’ ün 1928 pejafädöl.

Lenkleibabled se yel: 1930, keli ämekoy ad lelogädükön suemovi pö logam balidnaedik: Li lingue quel vu comprende (Pük, keli ya suemol) ed Occidental propaga se self (El Occidental reklamon oki it)

Sam vödidefomama se gased: ‚Cosmoglotta’.

Penavot, kel jonon defomami subsatas de värbs ma nom hiela ‚de Wahl’.

Naböfodönuam

Hiel ‚de Wahl’ änotükom püki oka in gased: ‚Kosmoglott’ ün 1922, tiäd kela pävotükon ad ‚Cosmoglotta’ ün 1927. Ün yanul yela ot bür ela ‚Cosmoglotta’ päfeapladon ini ‚Wien’. Vü yels: 1935 e 1939 < dabükot telid äpubon – primo tiädü ‚Cosmoglotta-Informationes’, poso tiädü ‚Cosmoglotta B’. Täno ün 1939 volakrig telid äsplodülon süpo, ed atos ästöpon pübi elas ‚Cosmoglottas’ bofik jü 1940. Dü krig pük pänomükon, e tidameds päjafons. Ün 1951 ye el ‚IALA’ (‚International Auxiliary Language Association’ = klub yufapüka bevünetik) äpübon eli ‚Interlingua’, e slopans mödik di ‚Occidental’ äprimons ad stütön oni. De 1945 jü 1999 pük äsufon nebenikami. Ün 2004 el Wikipedia di ‚Interlingue’ päzepon.

Gramat

Lafab

El ‚Interlingue’ papenon me tonats 26 lafaba latinik: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z.

Nems tonatas at binons: a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, duplic ve, ix, ypsilon, ed zet.

Lartig

‚Interlingue’ labon lartigi fümik e lartigi nefümik. Lartig fümik binon: ‚li’, lartig nefümik binon: ‚un’.

Subsat

Fomoy plunumi subsata dub lenlägam ela -s < pos vokat ud ela -es pos konsonats tio valiks. Ad vitön votükamis prona e kazeta, lenlägoy te eli -s len vöds me -c, -g, e -m finiköls: un libre, du libres, li tric, li trics, li plug, li plugs, li album, pluri albums.

Pönops

El Interlingue labon fomis tel pönopas pösodik, bali as subyetafom (nominatif), e votiki as yegod (kusatif) ä demod (datif):

		balid		telid		kilid (neutral)		kilid (jimen)		kilid (himen)
		ie	en	ie	en	ie	en	ie	en	ie	en
Balnum.	Subyet	yo	I	tu	thee	it	it	ella	she	il	he
	Object	me	me	te	thou	it	it	la	her	le	him
	Possessive	mi	my	tui	thy	su	its	su	her	su	his
Plunum.	Subyet	noi	we	vu	you	ili	they	ellas	they	illos	they
	Object	nos	us	vos	you	les	them	las	them	los	them
	Possessive	nor	our	vor	your	lor	their	lor	their	lor	their

Värb

In el ,Interlingue’ värbs labons finotis kil: ⸗ar, ⸗er ed ⸗ir. Värbis konyugoy medü yümät finotas e yufavärbas. Värb ,esser’ (binön) binon pläot, bi papenon ,es’ in presenatim, do fom: ,esse’ paloegon in büdabidir.

Ladvärb

El ,Interlingue’ labon ladvärbis balidgredik e ladvärbis koboädik. Ladvärbs balidgredik binon ladvärbs nen finots patik: ,tre’ (vemo), ,sempre’ (ai), e r.

Ladvärbs pedefomöl binon ladvärbs pefomöl medü lenyümam poyümota ,⸗men’ len fin ladyäka (,rapid’ = vifik, ,rapidmen’ = vifiko’). Mögos, das poyümot at pamoädoy, üf sinif klülon: ,tu deve far it rapid(men)’ = mutol dunön atosi vifiko.

Literat

Vödems cifik literatavik di ‚Occidental’ äpubon in ‚Cosmoglotta’. I vobots anik ädabinons — e rigiks, e petradutöls — kels pepübons in ‚Interlingue’. Vödems votik äpubons in gased: ‚Helvetia’, ab uts äbinons nesevädikums.

Vödems anik as buks balatik pepüböls binons sököls:

• Kajš, Jan Amos (1938) Krasina, raconta del subterrania del Moravian carst.
• Podobský, Jaroslav (1935/1947) Li astres del Verne.
• Costalago, Vicente (2021) Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas.
• Costalago, Vicente (2021) Antologie hispan.
• Costalago, Vicente (2021) Fabules, racontas e mites.
• Costalago, Vicente (2021) Li tresor de Fluvglant.

Yüms plödik

• Vödabuks